Txema Landa Aizkorbe
@LandaTxema
Jar gaitezen 2025 berrirako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela lerrokatzen direnek, Espainiako Auzitegi Kolonialak (AN) Euskal Herriko herritarren aurka emandako zigorrak ontzat emateko borroka dute. Gauza bera gertatzen da erakunde gehienekin, ñabardura batzuekin.
Inolako zalantzarik gabe diote epaitua eta kondenatua egia dela, eta ez dute egia juridikotzat jotzeko zuhurtziarik ere. Era makalean terroristatzat jotzen dituzte, baita epaitu ere egin ez dituzten pertsonak ere, horietako batzuk biktimak, eta, horrela, «totum revolutum» batean kokatzen dute euskal ezker independentistaren inguruan mugitzen den guztia.
Baina beti dago arazo bat: Estrasburgon egoitza duen Giza Eskubideen Europako Auzitegia Espainiako Erresuma kondenatzen hasten da, eta, beraz, hainbat organo judizial gutxiesten ditu, torturagatiko salaketak behar bezala ez ikertzeagatik. Ondoren, Kriminologiaren Euskal Institutuaren txosten bat jasotzen du, non baieztatzen den aztertutako salaketen artean 5.000 baino gehiago egiazkoak direla, eta Nafarroako Foru Komunitateko Gobernuak torturatutako pertsonak aintzatesten jarraitzen du.
Auzitegi Gorenak eta Konstituzio Auzitegiak, azkenean, Auzitegi Nazionaleko epaile eta magistratuek ikertu ez zituzten tortura-kasu batzuk berrikusteko agindua eman zuten, eta epaiak baliogabetu zituzten.
Gertaera horiek agerian uzten dute kondenen ehuneko handi batean tortura jasan duten pertsonengandik lortutako aitorpen, froga eta inplikazioetan oinarritu direla, eta horrek herrialde demokratikoetan prozedura osoa baliogabetzen du, torturak kutsatutako deklarazio eta aitorpenak barne.
Aurrekoa uler dadin, torturapeko deklarazio baten ondorioz erregistro bat egiteko informazioa lortzen bada, erregistroa bera baliogabetzen da, bai eta bertan aurkitu den guztia eta hortik erator daitekeena ere.
Herrialde demokratiko bateko ondorio naturala litzateke Guardia Zibilaren kuarteletatik eta polizia-etxeetatik igaro ziren euskal herritarrei ezarritako zigorrei buruzko espediente guztiak berrikustea, DGS, Tres Cantos eta Intxaurrondoko guantanamoak nabarmenduz.
Ondorio gisa, ulertu behar dugu epaien corpus nagusia tortura kasu ikaragarri horien aurrean Auzitegi Nazionalean jazotakoan eta epaitutakoan oinarritzen bada, epai berberak ezabatuta geratzen direla, gutxienez, eta gehienak baliogabetuta ez badaude.
Epai horietan kondenatuak ez diren pertsona asko, komunikabide batzuek eta biktimen elkarte batzuek, lotsagorritu gabe, epaileek ere ezarri ez zituzten zigorretara kondenatzen dituzte, militantzia abertzaleko sektoreen heriotza politikoa eta publikoa lortu nahian.
Espainiako Auzitegi Kolonialak (AN) kondenatu zituen pertsona asko, epaiak berrikusiko balira, hiltzaile beldurgarriak izatetik errugabeak izatera igaro litezke, eta birgaitu, leheneratu, konpentsatu eta halakotzat tratatu beharko lirateke.